Nhận diện và phòng tránh 5 thủ đoạn lừa đảo trực tuyến phổ biến tại Việt Nam

Trong thời đại số hóa hiện nay, lừa đảo trực tuyến đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với người dùng Internet tại Việt Nam. Theo báo cáo của Google, chỉ trong tháng 1/2025, hơn 360.000 thiết bị tại Việt Nam đã được bảo vệ khỏi hơn 1,5 triệu lượt cài đặt rủi ro từ 8.000 ứng dụng độc hại. Đặc biệt, nhiều thủ đoạn lừa đảo hiện nay đang lợi dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tăng tính thuyết phục và tinh vi.

Dưới đây là 5 thủ đoạn lừa đảo trực tuyến phổ biến mà người dùng cần cảnh giác:

Lừa đảo đầu tư thông qua người nổi tiếng tạo bằng AI

Kẻ gian sử dụng công nghệ AI để tạo ra video, âm thanh và hình ảnh giả mạo của người nổi tiếng, nhằm quảng bá các cơ hội đầu tư không hợp pháp, đặc biệt trong lĩnh vực tiền điện tử. Sự kết hợp giữa hình ảnh của người có tầm ảnh hưởng, nội dung chuyên nghiệp và lời hứa hẹn về lợi nhuận cao khiến nhiều người dễ dàng tin tưởng và rơi vào bẫy.

Cách phòng tránh: Luôn thận trọng với các lời khuyên đầu tư từ người nổi tiếng trên mạng xã hội. Khi xem video, cần chú ý đến các dấu hiệu bất thường như biểu cảm khuôn mặt không tự nhiên hoặc các chi tiết bị thiếu. Ngoài ra, nên sử dụng các công cụ phát hiện nội dung giả mạo do AI tạo ra, chẳng hạn như SynthID của Google.

Lợi dụng các sự kiện lớn để lừa đảo

Kẻ lừa đảo thường tận dụng các sự kiện quan trọng như hòa nhạc, sự kiện thể thao, lễ hội văn hóa hoặc thảm họa thiên nhiên để thực hiện hành vi lừa đảo. Chúng có thể bán vé giả, mạo danh tổ chức từ thiện hoặc tạo ra các chiến dịch quyên góp giả mạo.

Cách phòng tránh: Khi có sự kiện lớn, hãy mua vé từ các nguồn chính thống và xác minh tính hợp pháp của các tổ chức từ thiện trước khi quyên góp. Tránh bị áp lực phải hành động nhanh chóng và luôn kiểm tra thông tin từ các nguồn đáng tin cậy.

Lừa đảo việc làm trực tuyến

Nhắm vào những người tìm kiếm công việc từ xa, kẻ gian đăng tin tuyển dụng giả trên các trang web uy tín và mạng xã hội. Chúng tiến hành phỏng vấn video chuyên nghiệp, giả mạo các công ty quốc tế trong lĩnh vực tiền điện tử hoặc tiếp thị kỹ thuật số, thậm chí cung cấp hợp đồng và tài liệu liên quan để tăng độ tin cậy. Mục tiêu là yêu cầu nạn nhân trả phí trước hoặc đánh cắp thông tin cá nhân, thậm chí lôi kéo họ tham gia vào các hoạt động rửa tiền hoặc hành vi phạm pháp khác.

Cách phòng tránh: Cẩn trọng với các cơ hội việc làm "quá tốt để là thật", đặc biệt là những lời mời liên quan đến chuyển tiền. Nhà tuyển dụng hợp pháp sẽ không yêu cầu thanh toán chi phí trong quá trình tuyển dụng hoặc sử dụng tài khoản cá nhân cho công việc kinh doanh. Luôn xác minh cơ hội việc làm thông qua các kênh chính thức của công ty.

Lừa đảo mua sắm và du lịch trực tuyến

Kẻ gian tạo ra các trang web giả mạo, nhái theo các trang mua sắm, du lịch và bán lẻ hợp pháp, đưa ra mức giá hấp dẫn cho các mặt hàng phổ biến, hàng hóa xa xỉ, vé hòa nhạc hoặc ưu đãi du lịch. Những trang web này được thiết kế tinh vi, từ giao diện đến dịch vụ khách hàng, khiến người dùng khó phân biệt với trang chính thức.

Cách phòng tránh: Trước khi mua hàng, hãy xác minh tính hợp pháp của trang web, kiểm tra liên kết và các tính năng bảo mật. Cảnh giác với các mức giá quá thấp và những lời hối thúc mua nhanh chóng. Nên mua sắm và đặt dịch vụ từ các trang web uy tín và đã được xác nhận.

Giả mạo dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật từ xa

Kẻ lừa đảo mạo danh nhân viên hỗ trợ kỹ thuật của các công ty, ngân hàng hoặc cơ quan nhà nước, thông báo rằng thiết bị, tài khoản hoặc bảo mật của nạn nhân đang gặp vấn đề. Chúng sử dụng ngôn ngữ kỹ thuật chuyên nghiệp và tạo ra các trang hỗ trợ giả mạo để thuyết phục nạn nhân cài đặt phần mềm truy cập từ xa, từ đó kiểm soát thiết bị và đánh cắp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng.

Cách phòng tránh: Không cấp quyền truy cập từ xa cho bất kỳ ai mà bạn không tin tưởng. Các công ty hợp pháp sẽ không chủ động gọi điện để cung cấp hỗ trợ kỹ thuật. Nếu cần hỗ trợ, hãy liên hệ trực tiếp với công ty thông qua các kênh chính thức. Tăng cường bảo mật bằng cách sử dụng xác minh hai bước, khóa truy cập hoặc trình quản lý mật khẩu.

Lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi và đa dạng, đặc biệt với sự hỗ trợ của công nghệ AI. Người dùng cần nâng cao cảnh giác, trang bị kiến thức và thường xuyên cập nhật thông tin về các thủ đoạn lừa đảo mới nhất. Ngoài ra, việc sử dụng các công cụ bảo mật như xác minh hai yếu tố (2FA), phần mềm chống virus và kiểm tra nguồn gốc thông tin trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào cũng rất quan trọng.

Google và các chuyên gia an ninh mạng khuyến nghị người dùng:

• Kiểm tra kỹ đường link và nguồn gốc của trang web trước khi nhập thông tin cá nhân. Nếu trang web có dấu hiệu đáng ngờ, hãy tra cứu thêm trước khi tiếp tục.
• Không chia sẻ thông tin nhạy cảm qua điện thoại hoặc email nếu không xác minh được danh tính của người yêu cầu. Ngân hàng và tổ chức tài chính chính thống sẽ không yêu cầu cung cấp mật khẩu hoặc mã OTP qua điện thoại.
• Thường xuyên kiểm tra và cập nhật phần mềm bảo mật trên thiết bị. Các bản cập nhật mới thường đi kèm với các tính năng bảo vệ chống lại các cuộc tấn công mạng mới nhất.
• Sử dụng trình quản lý mật khẩu và tránh dùng chung mật khẩu cho nhiều tài khoản. Điều này giúp giảm nguy cơ bị đánh cắp thông tin khi một trong các tài khoản bị tấn công.
• Báo cáo các trường hợp lừa đảo đến cơ quan chức năng. Nếu bạn phát hiện một trang web giả mạo hoặc bị lừa đảo, hãy báo cáo để giúp bảo vệ cộng đồng khỏi những mối đe dọa tương tự.

Trong thời đại công nghệ số, bảo vệ thông tin cá nhân và tài sản trực tuyến là trách nhiệm của mỗi cá nhân. Luôn giữ vững tinh thần cảnh giác, cập nhật kiến thức về an toàn mạng và chia sẻ thông tin hữu ích với gia đình, bạn bè để cùng nhau xây dựng một môi trường Internet an toàn hơn.