Trong bối cảnh ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đang tiến gần đến giới hạn vật lý của vật liệu silicon truyền thống, các nhà khoa học Trung Quốc đã đạt được một bước đột phá quan trọng: phát triển thành công bộ vi xử lý hai chiều (2D) phức tạp nhất thế giới với độ dày chưa đến 1 nanomet.
Trong nhiều thập kỷ, sự phát triển của vi xử lý silicon đã tuân theo định luật Moore, với số lượng bóng bán dẫn tăng gấp đôi sau mỗi 18 đến 24 tháng. Tuy nhiên, việc thu nhỏ kích thước transistor đang đối mặt với những thách thức lớn như rò rỉ dòng điện và suy giảm hiệu suất. Để vượt qua những hạn chế này, các nhà khoa học đang chuyển hướng sang các vật liệu hai chiều siêu mỏng, chỉ dày một lớp nguyên tử, nhằm mở ra kỷ nguyên mới cho ngành bán dẫn.
Trong số các vật liệu 2D, molypden disulfide (MoS₂) và vonfram diselenide (WSe₂) nổi lên như những ứng cử viên sáng giá nhờ sở hữu các đặc tính điện tử độc đáo, bao gồm khả năng chuyển mạch tốt, độ linh hoạt cao và tương thích với các kiến trúc mạch tích hợp hiện đại. Những vật liệu này, khi được ứng dụng vào chế tạo transistor và vi xử lý, có thể mang lại hiệu suất vượt trội so với silicon.
Bộ vi xử lý Lingyu CPU, được phát triển bởi RiVAI Technology, là vi xử lý máy chủ đầu tiên của Trung Quốc được thiết kế dựa trên kiến trúc RISC-V mã nguồn mở và sử dụng hoàn toàn công nghệ bán dẫn 2D. Vi xử lý này có thể thực hiện đầy đủ các lệnh 32 bit tiêu chuẩn trên nền tảng của 5.900 bóng bán dẫn MoS₂, một thành tựu chưa từng có trong lĩnh vực này. Công trình nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Nature, khẳng định tính đột phá của bộ vi xử lý Lingyu.
Các nhà khoa học không chỉ thiết kế thành công một thư viện mạch chuẩn gồm 25 loại ô logic trên nền vật liệu 2D, mà còn tối ưu hóa toàn bộ quy trình sản xuất và thiết kế mạch nhằm đảm bảo hiệu suất hoạt động ổn định và khả năng tích hợp quy mô lớn trên tấm wafer. Điều này mở ra triển vọng mới cho việc ứng dụng vật liệu 2D trong sản xuất vi xử lý hiệu suất cao.
Lingyu CPU được định hướng phục vụ điện toán hiệu suất cao (HPC) và đặc biệt phù hợp để chạy các mô hình trí tuệ nhân tạo mã nguồn mở, bao gồm các mô hình ngôn ngữ lớn như DeepSeek. Nhờ khả năng hỗ trợ bộ lệnh vector và chiều rộng vector cực lớn, vi xử lý này hứa hẹn cung cấp hiệu suất vượt trội trong các tác vụ phức tạp như học máy, mô phỏng vật lý và xử lý dữ liệu quy mô lớn.
Mặc dù một số khía cạnh vẫn còn mang tính nguyên mẫu – chẳng hạn như việc thực hiện phép cộng hai số 32-bit theo từng bit một, mất 32 chu kỳ xung nhịp – nhưng sự phức tạp trong cấu trúc, bao gồm cả bộ giải mã lệnh RISC-V, cho thấy tiềm năng mở rộng mạnh mẽ trong tương lai. Đây là minh chứng rõ ràng cho tính khả thi của công nghệ bán dẫn 2D trong thực tế.
Sự phát triển của bộ vi xử lý Lingyu CPU đánh dấu một bước tiến quan trọng trong ngành công nghiệp bán dẫn, mở ra những cơ hội mới cho việc ứng dụng vật liệu 2D trong sản xuất vi xử lý hiệu suất cao. Thành tựu này không chỉ thể hiện trình độ công nghệ tiên tiến của Trung Quốc mà còn góp phần định hình tương lai của ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu.