Shopee, TikTok Shop bị bắt buộc lưu livestream 3 năm – Luật TMĐT sửa đổi siết chặt trách nhiệm nền tảng & người bán

Bối cảnh: Dự thảo sửa đổi Luật Thương mại điện tử

Bộ Công Thương vừa công bố dự thảo sửa đổi Luật Thương mại điện tử, và đang lấy ý kiến đóng góp để hoàn thiện văn bản pháp lý. Tâm điểm của lần sửa đổi này là siết chặt quản lý các nền tảng livestream bán hàng – hình thức kinh doanh đang phát triển mạnh mẽ, thu hút tuần suất livestream “hốt bạc” của nhiều KOL, TikToker và người bán online.

Phân biệt mạng xã hội và thương mại điện tử

Lần đầu tiên, dự thảo luật đưa ra phân loại rõ ràng giữa:

• Mạng xã hội thuần túy: dùng chủ yếu để kết nối, chia sẻ thông tin cá nhân.

• Mạng xã hội tích hợp thương mại: cho phép mở gian hàng, đặt hàng trực tuyến, livestream bán hàng, tiếp thị liên kết….

Theo đó, các nền tảng như Shopee, TikTok Shop, Facebook, Zalo nếu tích hợp các chức năng thương mại sẽ phải đáp ứng điều kiện tương đương sàn thương mại điện tử.

Định nghĩa livestream bán hàng trong luật mới

Dự thảo lần đầu tiên đưa ra định nghĩa chính thức:
Livestream bán hàng là hoạt động truyền tải âm thanh và hình ảnh trực tuyến theo thời gian thực để phục vụ giao dịch thương mại điện tử.

Yêu cầu bắt buộc với các nền tảng

Xác thực danh tính người bán

Nền tảng phải có giải pháp kỹ thuật để kiểm tra thông tin người bán, bao gồm:

• Tên, địa chỉ kinh doanh.

• Thông tin sản phẩm, giá cả, vận chuyển, phương thức thanh toán.

Với người bán nước ngoài, phải ghi rõ quốc gia/vùng lãnh thổ và phiên âm tiếng Việt hoặc ký tự Latinh.

Lưu trữ dữ liệu tối thiểu 3 năm

Nền tảng thương mại điện tử trung gian buộc phải:

• Lưu trữ đầy đủ thông tin: hình ảnh, âm thanh của livestream, dữ liệu giao dịch, hợp đồng điện tử.

• Đảm bảo khả năng truy cập, truy xuất phục vụ kiểm tra khi cần.

Thời gian lưu trữ tối thiểu: 3 năm.

Chịu trách nhiệm liên đới

Nếu xảy ra vi phạm như bán hàng giả, không rõ nguồn gốc, vi phạm bản quyền, thì chủ quản nền tảng sẽ phải chịu trách nhiệm liên đới, bao gồm cả việc bồi thường cho người mua—không chỉ đơn giản là gỡ bỏ sản phẩm hoặc tài khoản.

Đồng thời, nền tảng có trách nhiệm kiểm duyệt nội dung trước khi phát sóng.

Trách nhiệm của người bán

Người bán trên các nền tảng này phải:

• Cung cấp đầy đủ, rõ ràng thông tin về sản phẩm/dịch vụ.

• Tuân thủ các quy định liên quan đến chất lượng, quảng cáo, thuế, và bảo vệ khách hàng theo pháp luật chuyên ngành.

Nếu vi phạm, cả nền tảng và người bán đều có thể bị xử phạt hoặc yêu cầu bồi thường.

Vai trò của KOL/KOC trong livestream

Một điểm đáng chú ý là KOL/KOC – khi livestream hoặc review có nội dung thương mại – giờ đây được xác định là “người bán hàng” theo dự thảo luật. Điều này nhằm:

• Xác thực trách nhiệm của họ.

• Đảm bảo họ tuân thủ các quy định như kiểm duyệt, lưu trữ, chịu trách nhiệm pháp lý.

Mục tiêu của các quy định mới

Các quy định nhằm:

• Tăng minh bạch trong thương mại điện tử.

• Ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, quảng cáo sai sự thật.

• Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi xảy ra tranh chấp.

• Đẩy mạnh trách nhiệm pháp lý của cả nền tảng và người bán.

Nhìn nhận và đánh giá

• Tăng lòng tin người tiêu dùng: Quy định rõ ràng tạo cảm giác an tâm khi mua hàng qua livestream.
• Nền tảng phải đầu tư công nghệ: Chi phí xác thực danh tính, lưu trữ dữ liệu, kiểm duyệt nội dung.
• KOL/KOC phải chuyên nghiệp hơn: Luôn xác minh sản phẩm, chịu trách nhiệm pháp lý.
• Tác động lâu dài: Yêu cầu bảo lưu dữ liệu 3 năm giúp xử lý hậu kiểm dễ dàng nếu có tranh chấp xảy ra sau đó.

Dự thảo sửa đổi Luật Thương mại điện tử đang mở ra một ngưỡng mới trong quản lý livestream bán hàng tại Việt Nam. Nếu được thông qua, Shopee, TikTok, Facebook và các nền tảng khác sẽ phải tuân thủ các tiêu chuẩn như:

• Xác thực danh tính.

• Hiển thị mọi thông tin liên quan đến sản phẩm và người bán.

• Lưu trữ toàn bộ hoạt động livestream và dữ liệu giao dịch ít nhất 3 năm.

• Chịu trách nhiệm pháp lý liên đới khi có vi phạm.

Đồng thời, các KOL, KOC và người bán hàng trực tuyến sẽ phải chuyên nghiệp, minh bạch hơn – từ đó, toàn bộ thị trường TMĐT livestream sẽ trở nên an toàn, minh bạch và có trách nhiệm hơn, hướng đến môi trường thương mại lành mạnh cho người tiêu dùng.